Co to jest autyzm?

"Autyzm wiąże się z nietypowym rozwojem układu nerwowego i objawia się w postrzeganiu siebie i świata, komunikacji i nawiązywaniem kontaktów z ludźmi i środowiskiem. Autyzm jest zwykle wrodzony i towarzyszy przez całe życie, ale objawia się na różne sposoby w zależności od naszego wieku, dojrzałości i umiejętności. Ze względu na złożoność autyzmu często mówi się o spektrum autyzmu. Ryzyko klasyfikacji wewnętrznej Tak zwane „etykiety funkcjonalne” (ang. functioning labels) lub klasyfikacja według możliwości (wysoka funkcjonalność/duża zdolność lub słaba funkcjonalność/niska zdolność) są pod wieloma względami niewłaściwe i obrazują głównie autyzm widoczny na zewnątrz, niż jego wewnętrzną rzeczywistość. Po pierwsze, autyzm jest to trwały, ale wysoce niestabilny stan. Sposób w jaki inni postrzegają nasz autyzm często zależy bardziej od sytuacji, czy jesteśmy w dobrej równowadze, czy też w trudnych okolicznościach. Osoba która jest nazywana słabo funkcjonującą, traci możliwości w życiu, ze względu na to że jej możliwości są najczęściej niedoceniane i pomijane są jej mocne strony. Osoba, który nazywa się wysokofunkcjonującą, traci wsparcie i pomoc, gdyż ta nie jest uważana za konieczność, kiedy autyzm nie jest zbyt widoczny dla świata zewnętrznego. Autyzm to autyzm. Wszyscy zasługujemy na możliwość rozwoju w życiu i na odpowiednie wsparcie według indywidualnych potrzeb każdego z nas. Spektrum autyzmu nie jest liniowe od niskiego do wysokiego. Składa się ono z wielu czynników, które są bardziej lub mniej wyraziste w zależności od osoby i nie może być opisywany jako linia lub odcinek, lecz raczej jako tarcza jak np. tarcza kolorów. Przejawianie się u każdego z nas jest różnorodne i można porównać to z odciskami palców, nie ma dwóch takich samych."

Powyższy tekst pochodzi z najnowszej broszury stowarzyszenia Einhverfusamtökin opublikowanej w kwietniu 2022. Broszurka została opracowana przez Menadżera projektu z Einhverfusamtök Guðlaug Svöla Kristjánsdóttir. Nad tekstem pracowali również: Ásdís Bergþórsdóttir, Laufey Gunnarsdóttir, Laufey Eyþórsdóttir and Þóra Leósdóttir. Projekt Ilustracji: Valrós Gígja Projekt Broszurki: Sylvía Kristjánsdóttir.

Kliknij w przycisk poniżej, aby zobaczyć całą broszurkę:

Download

Opis funkcjonowania dzieci z autyzmem

Poniżej znajdą Państwo opis funkcjonowania dzieci z autyzmem. Wiele objawów oraz zachowań występuje także u młodzieży i osób dorosłych z innymi zaburzeniami rozwoju neurologicznego.

Symptomy autyzmu są różnorodne i mniej lub bardziej nasilone, a zaburzenie to ma podłoże neurorozwojowe.

Dziecko u którego zdiagnozowano zaburzenia rozwoju ma szczególne trudności w wymienionych poniżej aspektach:

• zmniejszone umiejętności w kontaktach międzyludzkich (relacjach społecznych)

• zaburzenia w rozwoju mowy i rozumienia

• powtarzające się wzorce zachowań lub inaczej mówiąc zachowania stereotypowe

Wymienione powyżej problemy nie zawsze są nasilone w ten sam sposób u każdego dziecka z autyzmem. Najczęściej, to właśnie kłopoty w kontaktach międzyludzkich są największym problemem, jak również schematyczny sposób myślenia.

Problemy, z którymi borykają się dzieci są zmienne. Kłopoty w komunikacji z innymi mogą objawiać się tym, że dziecko nie mówi zupełnie nic, jak również tym, że dziecko opowiada ciągle na temat swoich zainteresowań. Dziecko z autyzmem rozumie świat inaczej niż inne dzieci. Wiedząc o tym, że nasze dziecko ma autyzm, możemy mu pomóc w pokonywaniu przeszkód w świecie prawidłowo rozwijających się ludzi.

Relacje społeczne

Dziecko autystyczne może być:

• nadpobudliwe i/lub ze zmniejszoną aktywnością

• ciągle w ruchu

• wrażliwe na bliskość innych

• obojętne

• zawsze zmartwione .

Dziecko może mieć problemy z:

• dzieleniem się z innymi osobami

• uważaniem się jednym z grupy i przyjmowaniem poleceń wydawanych wszystkim, np. na zajęciach lekcyjnych

• współpracą z innymi i zwracaniem uwagi na wkład każdego do wykonywanego zadania, jak również z potrzebą kontrolowania i rządzenia

• zrozumieniem potrzeb społecznych innych osób, jak i reguł gry i zabawy

• zrozumieniem wpływu społecznego ze strony rówieśników, np. niezrozumienia pojęcia wykorzystywania przez innych

• zrozumieniem planów innych osób

• zrozumieniem potrzeb, uczuć i myśli innych

• nawiązywaniem kontaktów międzyludzkich

• braniem udziału w zabawach lub grach z innymi dziećmi

• współczuciem dla innych lub okazywaniem zadowolenia

• zrozumieniem ogólnych pojęć społecznych oraz rozumieniem kontekstu społecznego

• kontaktami z rówieśnikami, kontakty z osobami starszymi lub młodszymi są najczęściej lepsze.

Mowa i komunikacja

Dziecko autystyczne może:

• komunikować się z innymi w sposób, którego prawie nikt nie rozumie

• nie rozumieć celu komunikacji z innymi

• stosować mimikę lub gestykulację w nieodpowiedni sposób (mało lub za wiele) jak również może mieć kłopoty ze zrozumieniem gestów innych

• w dziwny sposób nawiązywać kontakt wzrokowy, który negatywnie wpływa na nawiązywanie kontaktów społecznych (np. zbyt długie wpatrywanie się w drugą osobę)

• nie nawiązywać kontaktu wzrokowego z innymi osobami

• nie potrafić rozpocząć, kontynuować lub skończyć rozmowy z powodu niezrozumienia sytuacji i komunikatu

• rozmawiać zawsze tym samym tonem, za głośno lub za cicho

• rozmawiać bardzo formalnie

• używać słów w dziwny sposób, jak również posiadać zasób słów głównie stosowny do szczególnych dla siebie zainteresowań

• rozmawiać zwrotami, które zostały gdzieś zasłyszane lub ze stosować echolalie

• mieć problem z używaniem zaimków lub z powtarzaniem tego co mówią inni, np: “chcesz mleka”, co ma znaczyć; “ja chcę mleka”.

• posiadać zdolności do używania w rozmowie zdań lub słów zaczerpniętych najczęściej z filmów lub reklam, dlatego często myślimy, że dziecko rozumie i potrafi więcej, aniżeli nam się wydaje

• mieć problem z zadawaniem pytań lub odczytywaniem instrukcji

Możliwe, że dziecko również:

• będzie się starało nawiązać kontakt tylko w celu zaspokojenia swoich potrzeb

• będzie rozmawiało tylko o rzeczach, ale nie na temat uczuć lub myśli

• będzie potrzebowało więcej czasu na zrozumienie poleceń ustnych i odpowiedzi na nie

• nie zrozumie potrzeby przekazywania informacji innym osobom

• będzie rozumiało dokładnie to co słyszy, nie będzie pojmowało podtekstu, np: “idź do mamy i spytaj czy nie chce ona napić się kropelki kawy”. Dziecko pójdzie i spyta, ale nie wróci z odpowiedzią

• będzie miało kłopot z zapamiętaniem i wykonaniem poleceń złożonych

• będzie miało kłopot z pozdrawianiem innych w odpowiedni sposób

• będzie miało problem z koncentracją nad jednym głosem w przypadku dużego hałasu lub innych głosów w otoczeniu

• nie zrozumie potrzeby reagowania na swoje imię.

Powtarzające się wzorce zachowań

Dziecko z autyzmem może:

• mieć kłopot ze zrozumieniem celu brania udziału w tym, czym nie jest ono zainteresowane

• potrzebować codziennej rutyny, mieć problem z jakimikolwiek zmianami

• posiadać dziwne wyobrażenia, a co za tym idzie, kłopot z rozróżnieniem rzeczywistości od fantazji

• żyć we własnym wyobrażonym świecie, który może być ograniczony i kompulsywny

• posiadać cechę perfekcjonizmu, nie będzie zdolne do przegrywania lub przyznania się do swoich błędów

• mieć problem ze znalezieniem zainteresowania przynoszącego przyjemność, rozluźnienia i odpoczynku

• rozpocząć późno mówić, pisać, czytać, …

Niektóre dzieci z autyzmem:

• są bardzo wrażliwe

• pokazują niewłaściwe uczucia, np: śmieją się w sytuacji, w której bardziej odpowiada płacz

• nie rozpoznają swoich własnych uczuć

• mogą być egoistyczne lub niegrzeczne

• powtarzają te same ruchy rękoma lub obracają się w koło

• nie potrafią kontrolować niektórych drgań mięśni

• mogą być zaaferowane bodźcami zmysłowymi, np: kołem, które się obraca lub migającymi światełkami

• mogą być przerażone słysząc niezapowiedziany dziwny głos lub hałas, jak również zmianami w otoczeniu

• dotykają kogoś lub czegoś tylko jeśli same tego chcą

• lokalizują swoje miejsce poprzez stukanie w ściany lub meble

• mają problem z czekaniem w kolejce

• nie reagują odpowiednio na ból

• są bardzo wrażliwe na sposób ułożenia jedzenia, niektóre pokarmy nie mogą być pomieszane lub obok siebie

• mają kłopot z nauką podstawowych czynności w toalecie.

Mocne strony

Pomimo tych wszystkich problemów w kontaktach międzyludzkich, z którymi borykają się dzieci z autyzmem, posiadają one również swoje mocne strony, które mogą bardzo często wykorzystać w nauce i zabawie.

Dzieci z autyzmem:

• często obdarzone są szczególnymi umiejętnościami, np. w muzyce, plastyce, językach obcych lub matematyce

• najczęściej mają dobrą pamięć wzrokową

• ciągle się uczą i poszerzają swoje umiejętności, również w wieku dorosłym

• potrafią docenić humor (najczęściej czarny)

• cieszą się codzienną rutyną

• wykazują duże zdolności w swoich zainteresowaniach.

Bardzo nieprawdopodobnym jest to, że jedno i to samo dziecko będzie borykać się ze wszystkimi cechami, które zostały wymienione powyżej. Wczesna interwencja i wspieranie rozwoju dziecka ma wpływ na zmniejszenie się problemów.

Powyższy tekst zaczęrpnięto z broszury, która została wydana w 2016 przez Umsjónarfélagi einhverfra (Związek opieki nad osobami z autyzmem). Nad broszurą pracowali:

Bjarnveig Bjarnadóttir, Eydís F. Hjaltalín, Laufey Gunnarsdóttir oraz Unnur S. Eysteinsdóttir.